صادرات خدمات فنی ومهندسی ،نمایش فن‌سالارانه ایران

به گزارش روابط عمومی سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور، مشروح یادداشت روزنامه اطلاعات در خصوص صادرات خدمات فنی مهندسی به شرح ذیل می باشد :

صادرات خدمات فنی مهندسی امروزه به عنوان معیاری برای بهبود کیفیت صادرات به شمار می‌رود. توسعه صادرات خدمات فنی مهندسی در سایه رونق تولید و خدمات امکان‌‌پذیر است. به کارگیری فنآوری‌های نوین در سایه یک اقتصاد دانش‌بنیان لازمه دستیابی به جایگاه معتبر در صادرات خدمات فنی_ مهندسی است .

موقعیت منطقه‌ای مناسب ایران از لحاظ همجواری با کشورهایی که توان تکنولوژیکی کمتری داشته و در عوض مشترکات فرهنگی بسیاری با ایران دارند، می‌تواند مزیتی برای ایران در خصوص صادرات خدمات فنی_مهندسی فراهم آورد.

تاریخچه صادرات خدمات فنی_مهندسی در ایران به بعد از جنگ عراق و کویت(1369) برمی‌گردد. در آن زمان تعدادی از شرکت‌های دولتی در کویت شروع به فعالیت کردند. اما این فعالیت‌ها دنباله‌دار نبود.

از سال 1372 صادرات خدمات فنی_مهندسی به صورت یک روند زمانی بلندمدت آغاز شد و درسال 1386 به بیشترین رشد خود رسید.

وزیر صنعت ، معدن و تجارت دراین زمینه می گوید: صادرات غیرنفتی و خدمات فنی و مهندسی کشور از 10.5 میلیارد دلار سال1384به 44 میلیارد دلار در سال 90 رسیده است.

مجموع صادرات سال های 84 و 90 شامل کالا و خدمات فنی ومهندسی افزون بر 175 میلیارد دلار می شود که رقم بسیار خوبی است و توان بالای کشور برای خروج از اتکا به نفت در تولید و بودجه کشور را نشان می دهد.

ذکر این نکته خالی از لطف نیست که صادرات خدمات ایران تا قبل از سال 1372 تنها محدود به حمل‌و‌نقل بود اما از سال 1372 به بعد سایر خدمات(خدمات فنی_مهندسی، فن آوری ‌‌اطلاعات، گردشگری، هنر فیلم‌وسینماو تئاتر، خدمات پزشکی و خدمات چاپ‌ونشر) هم بدان اضافه شد. دهه 1380 برای صادرات خدمات فنی_مهندسی ایران بسیار پر رونق بوده‌است. طی این دهه ایران برابر با 20 میلیارد دلار صادرات خدمات فنی_مهندسی داشته‌است.

صنعت، راه و ساختمان، گاز و پتروشیمی مهمترین زمینه فعالیت ایران در این حوزه طی این دهه بوده است.

‌در سال 1390 این صادرات به رقم 4 میلیارد و 200 میلیون دلار رسیده‌است و در 8 ماهه سال 1391 میزان صدور خدمات فنی_مهندسی حدود 2 میلیارد و 200 میلیون دلار برآورد می‌شود. به نظر می‌رسد که شرایط ناشی از تحریم به کاهش این صادرات انجامیده‌است.

با این وجود رییس انجمن صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی می گوید: در صورتی که از فعالان بخش خصوصی حمایت‌های لازم صورت گیرد، امکان افزایش صادرات در این حوزه تا 50 میلیارد دلار فراهم می شود.

وی با تاکید بر این که بخش خصوصی توانمندی بالایی برای افزایش صادرات خدمات فنی و مهندسی و ارزآوری بیشتری به کشور را دارد، می افزاید: تجهیزات صنعتی نقش مهمی در افزایش صادرات خدمات فنی و مهندسی دارد.

باید خاطرنشان کرد :در حال حاضر مهندسان ایرانی در حدود 450 رشته صنعتی وابسته به خدمات فنی و مهندسی فعالیت دارند.همچنین 14 هزار مهندس ایرانی در دیگر کشورها مشغول فعالیت هستند.

رییس کل سازمان توسعه تجارت گفت: تا پیش از سال 83 فقط 2.6 میلیارد دلار صدور خدمات فنی و مهندسی داشتیم اما با تلاش های انجام شده این رقم از آن سال تاکنون به 20 میلیارد دلار رسیده است

حمید صافدل می گوید: صدور خدمات فنی و مهندسی در سه حوزه صنعت ساختمان، نیرو و راهسازی در سال 90 به نحو مطلوبی انجام شدبه طوری که با پیشرفت های انجام شده در حوزه صنعت ساختمان ،هم اکنون جایگاه مطلوبی در رتبه بندی جهان قرار داریم.

آمار و ارقام در دسترس نشان می دهد:73درصد از مجموع صادرات خدمات فنی ومهندسی در سال 90 مربوط به صنعت ساختمان بوده است، به طوری که از مجموع 4.1 میلیارد دلار صادرات خدمات فنی و مهندسی، حدود 3 میلیارد دلار در زمینه صنعت ساختمان بوده است.

مهمترین بازارهای هدف خدمات فنی‌_ مهندسی ایران کشورهای همسایه، کشورهای آسـیای‌مـیانـه،کشورهـای حوزه‌خلیج‌فارس و شمال‌آفریقا هستند. در بین همسایگان غرب و شمال‌‌غرب(ترکیه، عراق، سوریه و لبنان) در سال‌های اخیر کشور ترکیه بازار مناسبی برای صادرات خدمات فنی_ مهندسی ایران نبوده‌‌است. اما در سال1386 دو کشور عراق و سوریه دریافت‌کننده این صادرات از ایران بوده‌اند. در این سال سوریه برابر با 342 میلیون‌دلار و عراق برابر با 198‌میلیون‌دلار از ایران خدمات فنی_مهندسی دریافت کرده‌اند. در سال 1388 لبنان هم با 193 میلیون‌دلار بیشترین سهم را داشته و بعد از آن عراق با 100 میلیون دلار و سوریه با 11 میلیون دلار قرار دارند.

این آمارها نشان‌ می‌دهد که این کشورهای همسایه می‌توانند بازار مناسبی برای صادرات خدمات فنی_مهندسی ایران باشند. شرایط کشور عراق و نیاز این کشور به بازسازی و روابط سیاسی مناسب ایران با این سه کشور می‌تواند این کشورها را به بازار مناسب خدمات فنی_مهندسی ایران تبدیل کند.

گزارش‌های سازمان توسعه تجارت ایران نشان از پروژه‌های مورد درخواست این کشورها در سال 1388 دارد.

از جمله مهمترین این درخواست‌ها می توان به بهینه‌سازی واحد تقطیر شماه 22 پالایشگاه حمص سوریه، ساخت 2000 واحد مسکونی در شهر سلمانیه عراق، ساخت مرکز تجاری تازمال در عراق، هتل 5 ستار موصل، نیروگاه نجف، سیستم امنیتی فرودگاه بین‌المللی سلیمانیه، سیستم‌های کنترل پالایشگاه‌های اربیل و سلمانیه و پروژه‌های متعدد راه‌سازی در لبنان اشاره کرد.

ضمن تاکید برای استفاده از فرصت‌های موجود در کشورهای موردنظر باید به این نکته توجه ویژه داشت که برای افزایش سهم صادرات خدمات فنی_مهندسی دانش‌بنیان، نیاز به برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری ضروری است. در این خصوص به نظر می‌رسد که لازم است دولت با ایجاد موسسات پژوهشی مرتبط زمینه تغذیه صنعت از فناوری جدید را ایجاد کرده و با فراهم آوردن شرایط لازم برای تحقق قانون حقوق مالکیت معنوی زمینه مناسبی برای نوآوری‌های علمی و فناوری را فراهم کند. ایجاد این زیرساخت‌ها در کنار همجواری با کشورهایی که توان تکنولوژیکی کمتری دارند، می‌تواند ضمن حضور در این بازارها، زمینه لازم را برای حضور ایران در عرصه صادرات خدمات فنی_مهندسی فن‌سالارانه جهانی در آینده دورتر فراهم آورد.

*در تهیه این گزارش از مطلب خانم میترا رحمانی عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، پایگاه اطلاع رسانی دولت و ایرنا استفاده شده است