دست اندرکاران ساخت و ساز می دانند که گودبرداری به عنوان « حساس ترین مرحله ساخت و ساز» شناخته شده و کوتاهی در محاسبه، اجرا و نظارت این بخش به قیمت جان همسایگان مجاور پروژه در حال ساخت تمام می شود .
به گزارش شاسا ، بنابه تعریف مهندسی، به هرگونه حفاری و خاکبرداری در تزار پایین تر از سطح زمین یا تراز پایین تر از زیر پی ساختمان مجاور گودبرداری گفته می شود. این گود محل اختلاف دو نهاد تاثیرگذار یعنی شهرداری و سازمان نظام مهندسی نیز هست، هر دو این سازمان ها نقطه نظراتی درخصوص اجرای یک ساختمان دارند که بعضا با نقطه نظرات طرف مقابل هم خوانی ندارد و حتی ممکن است در تقابل با دیگری باشد .
*** تنها نیمی از قوانین نظام مهندسی ساختمان اجرا می شود
مهندس « علی فرج زاده ها » نایب رییس اول سازمان نظام مهندسی کل کشور با ابراز تاسف از اینکه تنها ۵۰ درصد از قوانین نظام مهندسی ساختمان اجرا می شود، گفت: در این مورد حتی قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی نیز به اجرا در نمی آید .
وی ادامه داد :براساس قانون از سال ۸۹ به بعد حضور مجری ذیصلاح در تمامی پروژه های ساختمانی یک طبقه و بالاتر اجباری شده است اما اجرای آن متاسفانه تاکنون تنها چند استان آن هم برای ساختمانهای ۱۰ طبقه و بالاتر را اجباری کرده اند و البته رعایت این قانون در پایتخت به فراموشی سپرده شده است .
وی افزود :عجیب است که این همه درباره کیفیت ساخت و اهمیت استراتژیک ساخت و ساز در تهران ، داد سخن سر می دهند، اما اصولی ترین قوانین را برای ایمن کردن ساخت و ساز در نظر نمی گیرند ، باید از شهرداری پرسید چرا اجازه ساخت و ساز برای افراد فاقد صلاحیت صادر می شود و در این صورت لااقل صدور پایان کار باید متوقف شود چرا که طبق قانون ، صدور این مجوز منوط به گزارش مجری ذیصلاح است .
نایب رییس اول سازمان نظام مهندسی کل کشور در باره مسوولیتهای ناظر در مراحل گودبرداری اظهار داشت: این مسوولیت ها کاملا مشخص است و مهندس ناظر بایستی در چند مرحله ازابتدای ساخت تا پایان آن در محل پروژه حاضر شده و گزارش خود را تهیه کند. وی ادامه داد: مجری ساختمان، کسی که باید از ابتدا تا انتهای مراحل ساخت به صورت دائمی در کارگاه حاضر باشد و طبعا اگراین شخص ذیصلاح باشد بسیاری از نگرانی ها از بین می رود .
وی این موضوع را به راننده کاربلدی تشبیه کرد که هیچگاه نیاز ندارد نفر کناری به او تذکر دهد ،اما در شرایط کنونی با وجود راننده ناشی پشت فرمان باید نفر کناری یا مهندس ناظر همواره مواظب اشتباهات وی باشد .
وی جمع تعرفه چهار مهندس ناظردریک ساختمان شامل مهندس عمران ، معماری ، برق ومکانیک را یک ونیم تا دو درصد قیمت تمام شده ساختمان دانست و گفت: مسوولیت ساختمان در زمانی نامحدود برعهده این مهندسین باقی خواهد ماند در حالی که امروز یک سازنده بدون تجربه کافی و صرف داشتن سرمایه اجازه ساخت و ساز می گیرد و بنای مورد نظر خود را بدون حضور مجری ذیصلاح احداث می کند .
وی هیچگونه مسوولیتی ندارد و هیچ نشانی پس از ساخت از او یافت نمی شود و در نهایت ۳۰ تا ۴۰ درصد ارزش بنا سود می برد ،بدون اینکه بخواهد کوچکترین مسوولیتی بپذیرد .
وی بغرنجی این موضوع را در کلان شهر تهران درحد کمال دانست و گفت: اگر شهرداری صرفا قانون را اجرا کند تمامی تهرانی ها شاهد افزایش محسوس کیفیت ساخت و ساز خواهند بود و بسیاری از مشکلاتی که امروز تهرانی ها با آن درگیر شده اند برطرف و نگرانی های آنها به واسطه احتمال وقوع بلایای طبیعی مرتفع می شد .
*** تعداد مجریان ذیصلاح کمتر از تعداد پروژه ها است
در مقابل «حامد سلیمی » معاون کنترل ساختمان و ارتقای کیفیت ساخت و ساز و امور مهندسین ناظر اداره کل معماری و ساختمان شهرداری تهران می گوید: هیچ دوره ای مانند دو سال اخیر بین شهرداری وسازمان نظام مهندسی هماهنگی وجود نداشته است. وی ادامه می دهد:حضور مجری ذیصلاح در حال حاضر برای پروژه های بیش از سه هزار متر مربع الزامی است و اگر این مساله برای تمامی پروژه ها الزام آور نشده صرفا بخاطر عدم تطابق بین تعداد پروژه ها و مجریان ذیصلاح است چرا که هر مجری تنها یک پروژه را در طول سال می تواند هدایت کند .
«سلیمی » اظهار داشت :در عین حال حضور چهار ناظر(عمران، معماری، برق و مکانیک ) در پروژه های بالای هزار و پانصد متر مربع نیز الزامی شده است، انتخاب ناظرین نیز کاملا برعهده سازمان نظام مهندسی گذاشته شده و شهرداری دخالتی در آن ندارد. وی گفت: سیستم شهرداری مکانیزه بوده و ما قطعا از تصمیمات شخصی و سلیقه ای در این حوزه مبرا هستیم، هر زمانی که سازمان نظام مهندسی بتواند برابر با پروژه ها مجری ذیصلاح معرفی کند ،ما نیز حضور مجری ذیصلاح را برای تمامی پروژه ها اجباری می کنیم. سلیمی یکی از بخشهای مغفول این مبحث را بحث بیمه ساخت و ساز دانست که از دید وی باید به صورت اجباری در آید .
«سلیمی » گفت: بندهای «الف» و «ب» ماده ۱۶۸ قانون برنامه پنجم توسعه که به منظور حسن اجرای ماده ۲ قانون نظام مهندسی و کنترل کیفیت ساختمان تهیه و تدوین شده، صدور هرگونه پروانه ساختمان منوط به ارائه موافقت اصولی است و شرکت‌های بیمه نیز مکلف‌اند براساس بیمه نامه صادره در صورت ورود هرگونه خسارت به ساختمان احداثی در طی ۱۰ سال خسارت‌های وارده را ظرف ۳ ماه جبران کنند. وی افزود : متاسفانه بعد از مکاتبات و جلسات زیادی که برگزار شده، هنوز ساز و کار درستی از سوی وزارت راه و شهرسازی ارایه نشده تا بتوان این بخش از قانون را اجرایی کرد .
اما در این بین شما به عنوان یک شهروند وهمسایه یک پروژه ساختمانی بایستی همواره موضوع تخریب و گودبرداری پروژه مجاور را دنبال کنید و نسبت به کنش های اتفاق افتاده واکنشهای مناسبی رانشان دهید. نخستین زنگ هشدار زمانی به صدا در می آید که ساختمان محل سکونت شما نیز مانند ساختمان در حال تخریب قدیمی ساز بوده و به لحاظ اسکلت بندی و نوع پی ضعیف یا دارای نقص باشد .
این زمان به خاطر داشته باشید ساختمان شما باید قبل ازتخریب و آغاز گودبرداری مورد بررسی مهندس محاسب و یا ناظر پروژه ساختمانی قرار بگیرد تا با توجه به وضعیت پی ( گاهی ساختان های قدیمی اصلا پی ندارند واین موضوع بر نحوه گودبرداری تاثیر بسزایی دارد ) و عمق قرارگیری نسبت به کف پی مورد نظر ، نسبت به مقاوم سازی و حفاظت از آن اقدامات لازم را صورت دهند .
این را هم در نظر داشته باشید که ضعیف بودن ساختمان شما هیچ بهانه ای بدست پیمانکار یا مجری پروژه ساختمانی برای اهمال و کوتاهی نمی دهد و بایستی تحت هر شرایطی وضعیت ساختمان شما در یک حالت ایمن قرار بگیرد. این مسایل هنگامی که منطقه سکونت ما در گذشته محل قنوات بوده یا دارای خاک سست و آبرفتی است بیشتر اهمیت پیدا می کند .
در این مواقع علاوه بر تاکید بازدید مهندس محاسب یا ناظر باید توجه داشت در حین عملیات گودبرداری با دقت همه چیز را زیر نظر داشته باشید و نسبت به هرگونه صدای غیر عادی، ترک ، نشست ، نشت تاسیساتی واکنش نشان داده و مهندس ناظر پروژه که بایستی در زمان گودبرداری در محل حاضر باشد را مطلع و در عین حال از انعکاس موضوع شهرداری محل سکونت نیز غفلت نکنید. این امر در زمان حاضر که ساختمان های بلند با توجه به نیازشان به پارکینگ نیاز به گودبرداری عمیق تری هستند ، تشدید می شود .
نکته سوم اینکه مراقبت وضعیت آب های زیر سطحی باشید چرا یکی این مورد از عوامل تخریب گودبرداری است وحتما باید اقدامات لازم برای زهکشی صورت گیرد ، درعین حال تاکید داشته باشید که گودبرداری براساس زمان طراحی شده انجام شود و با اهمال پیمانکار بالاخص در فصول بارندگی مواجه نشود .
نکته چهارم اینکه در صورت آسیب هر کدام از تاسیسات محله موضوع را فورا به ارگان مربوطه اطلاع دهید .
در پایان این نکته را باید مدنظر داشته باشید که نه تنها در زمان گودبرداری، در زمان تخریب نیز باید مراقب علایم هشدار دهنده باشید و در صورت مشاهده هر گونه مشکل ابتدا از طریق مراجعه به مسوولان فنی ساختمان نظیر مهندس ناظر، مجری یا مالک، موضوع را به آنها اطلاع دهید و درغیر این صورت نیز می توانید از طریق سامانه ۱۳۷ یا با مراجعه حضوری به شهرداری منطقه شکایت خود را مطرح کنید .
رضا سرآبیار رییس بازرسی منطقه دو شهرداری تهران در خصوص نحوه رسیدگی به شکایات هموطنان در سامانه ۱۳۷ می گوید: درصورت اطلاع از تخریب غیر اصولی یک ساختمان ، تیم نظارتی شهرداری فورا وارد عمل شده و از ادامه پروژه جلوگیری می کند .
وی نحوه برخورد شهرداری در موضوع تخریب را متفاوت از بحث گودبرداری دانست و گفت: در موضوع گودبرداری زمانی که گود کنده شده باشد، کار متوقف نمی شود اما دستورات لازم برای تسریع گودبرداری و ایمن کردن فوری کارگاه به مالک آن ابلاغ می شود. وی اظهار داشت: در صورتی که گودبرداری خطرجانی داشته باشد با اطلاع رسانی شهرداری، ستاد بحران نیز وارد موضوع شده و پروژه فورا تحت کنترل در خواهد آمد .
وی ادامه داد : چه در موارد جدی که ستاد بحران وارد موضوع می شود یا موارد کم اهمیت تر، درصورت اطلاع همشهریان با توجه به اهمیت موضوع گودبرداری، بازرس شهرداری در محل پروژه حاضر شده و به موضوع رسیدگی می کند. در این میان اگر موضوع توسط مهندس ناظر به پیمانکار اطلاع داده شده باشد و پیمانکار کوتاهی کرده باشد، مسوولیت خسارات بر عهده پیمانکار بوده و اگر مهندس ناظر کوتاهی کرده باشد، برعهده مهندس ناظر است .
وی در پایان گفت: نکته ای که در بحث گودبرداری نباید فراموش کرد این است که تا زمانی که ایمنی همسایگان فراهم نشده نمی توان مانع گودبرداری شد، چرا که گود رها شده به مراتب خطرات جدی تری به دنبال دارد اما زمانی که سقف طبقه اول زده و ایمنی همسایگان فراهم شد جلوی پروژه گرفته می شود تا به خلاف های مربوط به پروژه رسیدگی شود علاوه بر اینکه در تمامی این مراحل شهرداری گزارشات خود را به مراجع قضایی منتقل می کند .
